● Աննա Սարգսյան

Օրգանական սնունդը վերջին տարիներին դարձել է հետաքրքրող և հաճախ քննարկվող թեմաներից մեկը: Ոմանք կարծում են, որ օրգանական սնունդն ավելի առողջ և անվտանգ է, սակայն արդյո՞ք սա գիտականորեն հաստատված է։

Այս հոդվածում կքննարկենք օրգանական սննդի առավելություններն ու հակառակ կողմերը՝ հիմնվելով գիտական տվյալների և միջազգային ուղեցույցների վրա:

Օրգանական սննդի առավելությունները

Օրգանական սնունդը այն սննդամթերքն է, որը մշակվում է առանց սինթետիկ թունաքիմիկատների, մոլախոտասպանների և պարարտանյութերի: Օրգանական սննդի արտադրությունում չեն օգտագործվում գենետիկորեն ձևափոխված (մոդիֆիկացված) օրգանիզմներ (GMO) և հակաբիոտիկներ կամ հորմոններ։

Սա նշանակում է, որ օրգանական սնունդը պարունակում է ավելի քիչ քանակությամբ սինթետիկ թունաքիմիկատներ, ինչը կարող է կարևոր լինել հատկապես երեխաների և այն մարդկանց համար, ովքեր փորձում են նվազեցնել քիմիական նյութերի ազդեցությունը:

Որոշ սինթետիկ թունաքիմիկատներ կարող են ունենալ քաղցկեղածին ազդեցություն: Օրինակ,

Գլիֆոսատ

Գլիֆոսատը (հայտնի է՝որպես Roundup) ամենաշատ օգտագործվող սինթետիկ մոլախոտասպաններից մեկն է։ 2015թ.ին, ԱՀԿ-ի Քաղցկեղի հետազոտության միջազգային գործակալությունը (IARC) դասակարգեց գլիֆոսատը «հնարավոր քաղցկեղածին մարդկանց համար»։

ԴԴՏ (Dichlorodiphenyltrichloroethane)

ԴԴՏ-ն նյութ է, որը երկար ժամանակ օգտագործվել է որպես միջատասպան, նույնպես համարվում է քաղցկեղածին և արգելված է շատ երկրներում։

Օրգանոֆոսֆատներ

Որոշ օրգանոֆոսֆատներ նույնպես կապվում են քաղցկեղի բարձր ռիսկի հետ, չնայած որ նրանք հիմնականում օգտագործվում են որպես միջատասպաններ։

Բարձր վիտամիններ և հակաօքսիդանտներ: Որոշ հետազոտություններ ցույց են տալիս, որ օրգանական սնունդը կարող է պարունակել ավելի բարձր քանակությամբ վիտամիններ և հակաօքսիդանտներ. դա են ցույց տվել տարբեր մետա-վերլուծություններ։

Մետա-վերլուծություն տերմինը այլ կերպ՝ «համակցված վերլուծություն», «համակցված հետազոտություն» կամ «միացյալ վերլուծություն»։ Սա նշանակում է, որ այն համախմբում է բազմաթիվ առանձին հետազոտությունների տվյալներ և վերլուծում դրանք միասին՝ ավելի հստակ և վստահելի արդյունքներ ստանալու համար։

Ամենահայտնի մետա-վերլուծություններից մեկը կատարվել է Նյուքասլի համալսարանի (Նյուքասլ, Միացյալ Թագավորություն) հետազոտողների կողմից և հրապարակվել է 2014թ.ին British Journal of Nutrition-ում (Newcastle University meta-analysis.)։

Մասնավորապես, համեմատվել է օրգանական և ոչ օրգանական մթերքների սննդային պարունակությունը, և արդյունքները ցույց են տվել, որ օրգանական մթերքները պարունակում են զգալիորեն ավելի բարձր քանակությամբ որոշ սննդանյութեր, ինչպիսիք են՝ վիտամին C-ն, երկաթը և մագնեզիումը, ինչպես նաև՝ հակաօքսիդանտները:

• Վիտամին C: Նկատվել է, որ օրգանական մթերքները պարունակում են միջինում 27% ավելի շատ վիտամին C, քան ոչ օրգանական մթերքները:
• Երկաթ: Օրգանական մթերքները պարունակում են ավելի բարձր մակարդակներով երկաթ՝ համեմատած ոչ օրգանականի հետ:
• Մագնեզիում: Օրգանական մթերքները պարունակում են միջինում 29% ավելի մագնեզիում, քան ոչ օրգանական մթերքները:

Այս տվյալները հիմք են հանդիսանում ենթադրելու, որ օրգանական սննդամթերքը կարող է ունենալ որոշակի սննդային առավելություններ, բայց դա չի նշանակում, որ առողջության համար դա միշտ կլինի ավելի լավ տարբերակ (որոշ նյութերի ավելցուկ ևս կարող է վնաս լինել)։

Էկոլոգիական առավելություններ: Օրգանական սննդի արտադրությունը ավելի քիչ վնաս է հասցնում շրջակա միջավայրին, քանի որ չեն օգտագործում սինթետիկ նյութեր։ Սա նպաստում է հողի որակի բարելավմանը և ջրի աղտոտման նվազեցմանը։

Ըստ FAO-ի (Food and Agriculture Organization, ՄԱԿ-ի Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն, ՊԳԿ) զեկույցի՝ օրգանական գյուղատնտեսությունը կարող է օգնել հողի բարելավմանը և կենսաբազմազանության պահպանմանը ։

Օրգանական սննդի «հակառակ կողմը»

Օրգանական սնունդը հաճախ ավելի թանկ է, քան սովորական սնունդը, ինչը կարող է լինել որոշիչ գործոն այն ընտրելու համար։ Ներկայացնենք օրգանական սննդի մի քանի «հակառակ կողմ».

Բարձր արժեք: Օրգանական սնունդը հաճախ ավելի թանկ է, քան սովորական սնունդը: Սա կապված է օրգանական գյուղատնտեսության ավելի բարձր ծախսերի հետ: ՄԱԿ Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության ուսումնասիրություններով՝ ավելի մեծ ծախսերը կապված են օրգանական ֆերմերների կողմից օգտագործվող ավելի թանկ մեթոդների հետ: Սա էլ իր հերթին կարող է սահմանափակել այն սպառողների քանակը, որոնք կարող են թույլ տալ օրգանական սնունդ գնել։ 

Պահպանման կարճ ժամկետներ: Օրգանական սնունդը հաճախ ավելի արագ է փչանում, քանի որ այն չի պարունակում սինթետիկ պահպանող նյութեր: Օրինակ, օրգանական մրգերը և բանջարեղենը հաճախ ավելի արագ կորցնում են իրենց թարմությունը և ենթակա են մանրէաբանական աղտոտման։

Չափազանցված առավելություններ: Չնայած որոշ հետազոտություններ ցույց են տալիս, որ օրգանական սնունդը պարունակում է ավելի շատ սննդանյութեր, սակայն, ըստ Կլինիկական սնուցման ամերիկյան ամսագրի (American Journal of Clinical Nutrition)` այդ տարբերությունները հաճախ փոքր են և չեն համարվում էական առավելություններ առողջության համար։

Հողատարածքների պահանջարկ: Օրգանական գյուղատնտեսությունը հաճախ պահանջում է ավելի շատ հողային տարածքներ, քան սովորական մեթոդները, ինչը կարող է հանգեցնել հողատարածքների սակավության և անտառահատումների։

Առավելությունները միշտ չէ, որ գիտականորեն ապացուցված են: Ըստ Մայոյի կլինկայի (ամերիկյան ակադեմիական բժշկական կենտրոն է, որը կենտրոնացած է առողջապահության, կրթության և հետազոտությունների վրա), չնայած շատ մարդիկ հավատում են, որ օրգանական սնունդը ավելի առողջ է, գիտականորեն հաստատված չէ, որ օրգանական սնունդը միշտ ավելի առողջ է, քան ոչ օրգանականը: Որոշ ուսումնասիրություններ գտել են, որ սննդային արժեքներում տարբերությունները փոքր են։

5 միֆ օրգանական սննդի մասին

Օրգանական սննդի շուրջ շրջանառվող միֆերը հաճախ կարող են մոլորեցնել սպառողներին: Ամփոփելով վերոգրվածը՝ ներկայացնենք մի քանի տարածված միֆ՝

ՄԻՖ 1: Օրգանական սնունդը միշտ ավելի առողջ է.
ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: Չնայած որոշ առավելություններ կան, ոչ միշտ է օրգանական սնունդն ավելի առողջ, քան սովորական սնունդը։

ՄԻՖ 2: Օրգանական սնունդը չի պարունակում թունաքիմիկատներ.
ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: Օրգանական սննդում կարող են օգտագործվել բնական թունաքիմիկատներ, որոնք ևս ունեն իրենց ազդեցությունները։

ՄԻՖ 3: Օրգանական սնունդը միշտ ավելի լավ է բնապահպանության համար.
ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: Չնայած էկոլոգիական առավելություններին՝ օրգանական գյուղատնտեսությունը կարող է պահանջել ավելի շատ հողային տարածքներ։

ՄԻՖ 4: Օրգանական սնունդը միշտ ավելի համեղ է.
ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: Սննդի համի տարբերությունները հիմնականում սուբյեկտիվ են, և շատ սպառողներ չեն կարող տարբերություն գտնել օրգանական և սովորական սննդի միջև։

ՄԻՖ 5: Օրգանական սնունդը չի պարունակում մանրէներ.
ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ: Օրգանական սնունդը նույնպես կարող է պարունակել մանրէներ, և չի կարելի ենթադրել, որ այն ավելի անվտանգ է, քան որևէ այլ սնունդ։

Ամփոփելով

Այսպիսով, արդյո՞ք պետք է ընտրել օրգանական սնունդ: Օրգանական սնունդը կարող է ունենալ որոշ առավելություններ, սակայն դա չի նշանակում, որ այն միշտ ավելի առողջ է: Ընտրությունը պետք է կատարվի՝ հիմնվելով անձնական նախասիրությունների, ֆինանսական հնարավորությունների և սննդային պահանջների վրա:

Կարևոր է նաև հիշել, որ ցանկացած սննդի անվտանգությունը և բալանսավորվածությունն ավելի մեծ նշանակություն ունեն, քան դրա օրգանական կամ ոչ օրգանական լինելը։

Նյութը պատրաստվել է ԱՀԿ-ի, FDA-ի և EFSA-ի պաշտոնական խորհուրդների և գիտական հետազոտությունների հիման վրա։

Օգտագործվել են նաև հետևյալ հոդվածները՝

1. «Health Benefits of Organic Food», Journal of Agricultural and Food Chemistry
2. «Organic Agriculture and Food Security», FAO
3. «Organic vs. Conventional Food: What the Science Says», American Journal of Clinical Nutrition
4. «Pesticide Residue Levels in Organic and Conventional Food», Environmental Health Perspectives
5. «Land Use and Environmental Impact of Organic Farming», European Journal of Agronomy